شورای همکاری نیروهای چپ و کمونیست- در گرامیداشت شانزده آذر، نماد مبارزه با ارتجاع و استبداد
در آستانه روز دانشجو قرار داریم. از شانزده آذر ۱۳۳۲ تا به امروز، بیش از هفت دهه گذشته است. هفتاد و دو سال پیش در چنین روزی دانشجویان دانشگاه تهران در واکنش به سفر نیکسون – معاون اول رئیس جمهوری وقت آمریکا – به ایران به اعتراض برخاستند. سفر نیکسون آنهم سه ماه بعد از کودتای ننگین ۲۸ مرداد که برای حمایت از رژیم کودتاگر پهلوی دوم به ایران میآمد، بیش از هرچیز خشم و نفرت دانشجویان مبارز و انقلابی را برانگیخته بود. خشم برآمده از آمریکا و رژیم کودتایی دست نشانده آن، دانشگاه تهران را به سازماندهی اعتراضات وسیع دانشجویی علیه استبداد، ارتجاع داخلی و آمریکا کشانید. خشم انقلابی دانشجویان، روز ۱۶ آذر همانند آتشی فروزان علیه رژیم سلطنتی و حامیان امپریالیست آن در دانشکده فنی دانشگاه تهران زبانه کشید.
رژیم برآمده از کودتا و نیروهای سرکوبگرش برای خوش آمدگویی نیکسون و نمایش تثبیت قدرت، دانشجویان معترض را به رگبار بستند. در آن تهاجم وحشیانه، سه دانشجوی مبارز، احمد قندچی، شریعت رضوی و مصطفی بزرگ نیا با شلیک نیروهای سرکوب از پای در آمدند. در پی جانباختن این سه دانشجوی انقلابی و به پاس گرامی داشت یاد و خاطره ماندگار آنان، روز ۱۶ آذر به عنوان روز دانشجو در حافظهٔ تاریخی دانشجویان و تودههای مردم ایران ماندگار شد.
ماندگاری این روز تاریخی در حافظهٔ مردم ایران برخاسته از واقعیت عینی مبارزات آزادی خواهانه و ضد استبدادی دانشجویان چپ، انقلابی و رادیکال در دوران رژیم استبدادی پهلوی دوم بود که از آن روز تا به امروز، طی بیش از هفت دهه حقانیت مبارزاتی خود را در ذهنیت تودههای آگاه جامعه تثبیت کرده است. از این رو جنبش دانشجویی ایران نه تنها در حاکمیت استبدادی نظام پادشاهی گذشته، بلکه در دوران سلطه ارتجاع و استبداد مذهبی جمهوری اسلامی نیز، یکی از سنگرهای مبارزه علیه ستم و نابرابری بوده است.
جنبشی با پایگاه تودهای که جمهوری اسلامی به اتکاء پیشینهٔ مبارزات رادیکال و انقلابیاش در رژیم گذشته همواره از قدرتگیری آن در هراس بوده است. بر بستر همین هراس ارتجاع اسلامی از جنبش دانشجویی بود که خمینی و دیگر حاکمان اسلامی همزمان با سرکوب مردم و سازمانهای سیاسی، تهاجم به دانشگاهها را نیز در برنامه کار خود قرار دادند. سرکوب و تهاجمی که از آغاز به قدرت رسیدن حکومت اسلامی، در دانشگاهها کلید خورد و در روزهای اول و دوم اردیبهشت ۵۹ تحت پوشش «انقلاب فرهنگی» به اوج رسید. روزهای خونینی که نیروهای بسیج و سپاه در یورشی وحشیانه به دانشگاههای کشور، تعداد زیادی از دانشجویان چپ و انقلابی را کشتار کردند و دانشگاهها را نیز به مدت دو سال بستند. پس از آن، پروسهٔ پاکسازی را آغاز و هزاران استاد و دانشجوی کمونیست و مبارز و مترقی را اخراج کردند. پس از دو سال که دانشگاهها مجدداً باز شدند، در پی سیستم گزینشی و سهمیهای، نیروهای بسیج و سپاه و عناصر وابسته به رژیم به کلی دانشگاهها را تسخیر کردند. برای دستکم ده سال دانشگاه حیاط خلوت رژیم شد و جنبش دانشجویی در آن سالها عملاً به محاق رفت. پس از آن نیز به رغم اینکه تا سالهای نخست دههٔ هشتاد در سیطرهٔ نفوذ «اصلاحطلبان» حکومتی بود، باز هم یکی از خونینترین سرکوبهای خود را در دوران ریاست جمهوری محمد خاتمی در قیام شش روزه تیرماه ۷۸ تجربه کرد. سرکوبهایی که در سالهای ۸۲ تا ۸۵ هم ادامه یافت و بسیاری از دانشجویان آزادیخواه و برابری طلب در آن سالها، بازداشت، اخراج و «ستارهدار شدند. اما از آنجاکه جنبش دانشجویی ریشه در مبارزات تودههای مردم ایران داشت، از نیمه دوم دههٔ هشتاد، جنبش دانشجویی چپ و رادیکال با درسگیری از مبارزات دلیرانه دانشجویان در دوران ستمشاهی، بهویژه با الهام گرفتن از شانزده آذر – روز دانشجو – آرام آرام کمر راست کرد. سال از پی سال قد برکشید، در خیزش انقلابی دیماه ۹۶ با شعار «اصلاحطلب اصولگرا، دیگه تمام ماجرا»، بند ناف خود را از کل حاکمیت برید و پس از آن، در جنبش انقلابی «زن، زندگی، آزادی» در جایگاهی که شایستگیاش را داشت، قرار گرفت.
در تمامی این سالهای سپری شده، هرچه جنبش دانشجویی بیشتر قدبرافراشت، یورش به دانشگاهها و سرکوب دانشجویان چپ و انقلابی نیز شدت گرفت. در دوران شکوفایی جنبش انقلابی نیمه دوم ۱۴۰۱ و ماههای پس از آن تا به امروز، هزاران دانشجوی چپ و مبارز و آزادیخواه، اخراج، بازداشت و زندانی شدهاند. استادان زیادی تسویه یا با تحمیل بازنشستگی زودهنگام از تدریس در کلاسهای درس محروم شدند. اما به رغم تمام این ترفندها، سرکوبگریها، زندان و بگیر و ببندها، از آنجا که جنبش دانشجویی در کلیت خود، ریشه در مبارزات جامعه دارد و عناصر تشکیل دهنده آن از فرزندان همین تودههای مردم زحمتکش هستند، مبارزات دانشجویی به رغم اُفت و خیزهایی که تاکنون داشته است، نه تنها رژیم را از دست یابی به پادگانی کردن دانشگاهها باز داشته، بلکه با مقاومت، مبارزه و ایستادگی بر سر مطالبات آزادی خواهانه و برابری طلبانهاش، قدمهای بزرگی را در جهت کسب هویت مبارزاتیاش برداشته است. هویتی مستقل که در همراهی و همگامی با مبارزات کارگران و زنان و تودههای زحمتکش مردم ایران به سهم خود در این مبارزات نقشآفرینی داشته است.
شورای همکاری نیروهای چپ و کمونیست در گرامیداشت روز دانشجو، این روز تاریخی را که روز قدبرافراشتن جنبش دانشجویی علیه ارتجاع و استبداد، و روز همبستگی دانشجویان با تودههای مردم ایران در دفاع از آزادی و برابری است، به عموم دانشجویان، خاصه به دانشجویان چپ و کمونیست و مبارز، و اساتید مترقی شادباش میگوید. بدان امید که نه فقط ۱۶ آذر، که تمام ایام تحصیلی، روزهای خروش دانشجویان در پاسداری از حریم دانشگاه برای رسیدن به آزادی و برابری باشد.
سرنگون باد رژیم سرمایهداری جمهوری اسلامی
زنده بادآزادی – زندهباد سوسیالیسم
شورای همکاری نیروهای چپ و کمونیست
۵ آذر ۱۴۰۴ – ۲۵ نوامبر ۲۰۲۵
امضاها: اتحاد سوسیالیستی کارگری، حزب کمونیست ایران، حزب کمونیست کارگری – حکمتیست ، سازمان راه کارگر، سازمان فدائیان (اقلیت) و هسته اقلیت